Hoe vind je ondergrondse vervuiling die met het blote oog niet te zien is? En bovendien ook nog op verschillende plekken en op verschillende manieren bijgehouden wordt? Door middel van een online speurtocht langs 41 overheidssites, tientallen informatieverzoeken en talloze bronnen hebben we samen met onderzoekssite Follow The Money de ‘gore grond’ in Nederland in kaart gebracht.
Deze zogeheten ‘spoedlocaties’ zijn zo vervuild dat ze gevaarlijk kunnen zijn voor mensen of de natuur, of omdat ze bijvoorbeeld via het grondwater schadelijke stoffen kunnen verspreiden. Het is dan ook vrij essentieel om te weten of er zo’n locatie bij jou in de buurt ligt. Toch is daar in veel gevallen niet zo makkelijk achter te komen. Lang niet iedere gemeente of provincie publiceert namelijk een lijst of kaart met vervuilde locaties. En dat terwijl deze overheden nota bene wettelijk verplicht zijn om duidelijk te communiceren over de plekken die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Genoeg reden voor LocalFocus en FTM om deze plekken wél op de kaart te zetten. Uiteindelijk vonden wij ruim vierhonderd locaties waar volgens de laatste informatie nog sprake is van een risico. Daarvan vormen er 55 een gevaar voor mensen.
Puzzelstukjes
Met een team van vier journalisten hebben we de websites van de 41 betrokken regionale overheden afgespeurd naar gegevens over ‘gore grond’. Met al die losse puzzelstukjes wilden we vervolgens een landsdekkend overzicht van spoedlocaties maken. Maar staat er wel een lijst online? Een kaart? Iets? We ontdekten dat slechts tien van de 41 organen een openbaar en up-to-date overzicht op hun site hebben staan. De overige partijen hebben we per mail of telefoon nogmaals gevraagd deze informatie te delen. Dat ging in sommige gevallen vrij rap – de gemeenten Groningen, Breda en Venlo stuurden de lijst na één dag op – terwijl de gemeente Den Haag ruim drie maanden op zich liet wachten. Alleen Tilburg leverde helemaal geen gegevens.
Van iedere partij hebben we geteld hoeveel dagen het duurde tot we een reactie kregen. De ene gemeente of provincie komt beter uit de verf dan de andere: de wachttijd varieert van nul tot wel 105 dagen.
Uiteindelijk wisten we bij veertig organen evenzoveel adressenlijsten los te peuteren. Maar om deze stukjes tot een smooth puzzel samen te doen smelten waren nog wel wat stappen nodig. We kregen weliswaar een aantal fraaie Excelsheets, maar ook screenshots, pdf’s, lijstjes in e-mails, Wordbestanden en screenshots van Wordebestanden als afbeeldingen in mails. Bloed, scrapes en tranen, maar wel met resultaat. Dit ontdekten we:
- Meer dan vierhonderd ernstig vervuilde plekken in Nederland vormen nog altijd een risico, waarvan 55 locaties volgens de laatste informatie voor mensen gevaarlijk zijn.
- Eigenlijk zou dat risico volgend jaar ingedamd moeten zijn, maar dat gaat in ieder geval voor een deel niet lukken. Rijkswaterstaat denkt dat 170 locaties ook na die tijd nog niet opgeruimd zijn en dat daar flink wat extra kosten mee gepaard gaan.
- Gemeenten en provincies hebben afgesproken om duidelijk over deze risicoplekken te communiceren, maar bij slechts een kwart van de 41 verantwoordelijke regio’s konden wij een up-to-date overzicht (van 2018 of later) online vinden.
- Bovendien konden we bij 273 gevallen van ernstig vervuilde grond aan de hand van de verstrekte informatie niet bepalen of het risico inmiddels weggenomen is of niet.
Hier lees je het artikel dat we samen met Follow The Money schreven. Via onze Nieuwsdienst konden ook andere media met deze gegevens aan de slag. Onder andere NH Nieuws en Omroep Brabant schreven over de situatie in hun regio.