Categorie: Ons werk

Priscilla: “tijdens de rechtszitting kregen we data in handen gedrukt”

Priscilla Tienkamp is bij LocalFocus de Wob-coordinator. Ze staat aan het roer van een soepele “Wob-machine” en gaat daarbij tot in de rechtszaal.

Ben jij Wob-specialist?
“Ik heb daar nog te weinig voor gewobt. Je moet bij wijze wel honderd Wobs verstuurd hebben om het echt onder de knie te krijgen. Ik vind Sjors van Beek een specialist. Hij heeft mij wegwijs gemaakt.”

Niet iedereen weet wat de Wob is. In het kort?
“De Wob is de wet die zorgt dat iedereen het recht heeft om informatie op te vragen bij de overheid. Het doel van die wet is dat alle informatie over bestuurlijke aangelegenheden openbaar is.”

Hoeveel heb jij gewobt?
“LocalFocus heeft in de afgelopen twee jaar zo’n tachtig Wob-verzoeken verstuurd. Ons Wob-tempo is redelijk constant, maar we krijgen de laatste tijd wel meer data binnen. Dat komt doordat steeds meer instanties ons kennen en buiten de Wob om data leveren.”

“3.000 klachten over misstanden op werkvloer”
Recent onderzoek van LocalFocus met Wob-data. 

Wanneer is het moment om te wobben?
“Ik bel instanties eerst om te vragen of we de informatie buiten de Wob om mogen krijgen. Willen ze dat niet, dan ga ik wobben.”

Wat levert de Wob op?
“Voor ons aardig wat data: we kunnen één keer per week een eigen onderzoek publiceren dat is gebaseerd op de Wob. Het levert bovendien een interessant inzicht op in hoe slecht het soms is gesteld met databases en archieven van organisaties. Zo’n negentig procent van onze verzoeken leidt tot een verhaal. Dat is hoog, wat vooral komt doordat wij vragen naar databestanden met statistische gegevens. Dat ligt vaak minder gevoelig.”

Stel je krijgt de data niet, hoe ver ga je?
“Dat hangt van het belang af. We zijn tot de rechter gegaan. Maar vaak loont een bezwaarschrift na een afwijzing al en krijg je daarna alsnog de gegevens. Een bijkomend voordeel: na het sturen van een bezwaarschrift word je vaak uitgenodigd voor een hoorzitting. Tijdens hoorzittingen krijgen we vaak inzicht in hoe de databases werken en wat er allemaal inzit. Dat is zeer nuttig.”

Hoe was die rechtszaak?

Priscilla en haar “Bijbel voor de wobbende journalist”

“Weinig journalisten gaan tot aan de rechter, dus dit was heel interessant om te doen. Tijdens die rechtszitting drukte de jurist van de tegenpartij een blaadje in onze handen met daarop een groot deel van de gegevens waar wij om vroegen. Dat laat zien dat zo’n rechtszaak ook een uiterst drukmiddel kan zijn. Uiteindelijk wonnen we deze zaak ook nog.”

Moet elke journalist kunnen wobben, of is het een specialisme?
“Elke journalist moet het een keer gedaan hebben. Het vergt een andere manier van denken. Een Wob-verzoek moet dichtgetimmerd zijn, je moet eigenlijk als een jurist formuleren. Ik adviseer journalisten daarom hun verzoek ten minste te laten checken door een Wob-specialist.”

Hoe start ik met wobben?
“Met het formuleren van een hele goede vraag. En ga vooral lezen over wobben. Bekijk andermans Wob-verzoeken en hoe ze behandeld zijn. En bel Sjors van Beek, hoewel hij het druk heeft tegenwoordig.”

 

Meer over regionale data en datajournalistiek?

Ontvang elke maand een nieuwsbrief over interessante regionale data en datajournalistiek:

Meld je hier aan

Erik: “Een eigen kaartserver geeft vrijheid”

Erik Willems is als developer verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het LocalFocus Dataplatform. De afgelopen weken was hij met name druk met een belangrijke update voor de Nieuwskaart. Hij legt waarom.

In eerste instantie maakte LocalFocus nog gebruik van Google Maps. Vrij snel werd de overstap gemaakt naar een eigen kaartserver op basis van Open Street Map (OSM). Waarom?
“Met Google Maps heb je veel minder controle over de kaarten. Doordat we alles nu in eigen beheer hebben, wordt er meer mogelijk. Zo kan bijvoorbeeld al het kaartmateriaal worden gedownload in vectorformaat wat erg handig is voor vormgevers (voorbeeld). Bovendien hebben we nu niks te maken met limieten die Google hanteert voor hun kaartservice. Met onze gebruikers overschreden we deze limieten al snel en onlangs zijn ze zelfs verlaagd.”
 
Wat waren de grootste uitdagingen bij het opzetten van een eigen kaartserver?

“Doordat LocalFocus niet de beschikking heeft over een groot serverpark moest er heel slim worden omgegaan met de middelen. De OSM-database is enorm en toch moeten alle kaarten snel geserveerd kunnen worden. Zeker omdat deze kaarten bekeken worden op de grootste nieuwssites van Nederland.”

Op welke functionaliteit van de Nieuwskaart ben je het meest trots?
“Ik vind zelf erg tof hoe we de tekenfuncties, waarmee eenvoudig punten, routes en gebieden op de kaart kunnen worden getekend, hebben gecombineerd met de mogelijkheid om data toe te voegen. Voor de beginner houden we het platform zo laagdrempelig terwijl ook een doorgewinterde datajournalist zijn creativiteit kan gebruiken.”
Wat vind jij zelf de meest geslaagde productie met de Nieuwskaart?
Productie door Lars Boogaard
“Ik ben zelf erg fan van wat Lars Boogaard van de NOS allemaal produceert. Hij weet echt nieuwe dimensies aan de kaarten toe te voegen. Ik bouw het raamwerk maar Lars doet soms dingen waar ikzelf nog niet eens aan had gedacht, zoals de productie over vermiste oorlogsvliegers of de kaart naar aanleiding van de aardbeving in Italië.”

Onlangs is de kaartserver grondig op de schop gegaan. Waarom was dit nodig?

“Het probleem met de eerste kaartserver was dat deze erg groot was. Een kleine aanpassing in de vormgeving doorvoeren nam hierdoor enorm veel tijd in beslag. We konden daardoor niet snel inspelen op de wensen van onze gebruikers. Met de update zijn we veel flexibeler geworden. De nieuwe kaartserver is snel genoeg om on-demand kaarttegels te genereren met custom kleuren, lettertypes etc. zoals de Map Styler laat zien.”
 
Wat is het doel van de Map Styler?
LocalFocus Map Styler
“Ik hoop dat het onze gebruikers aanzet om meer na te denken over de vormgeving van de kaarten. De Map Styler moet een indruk geven van wat er allemaal mogelijk is. Iedereen is Google Maps gewend terwijl er nog zoveel meer kan.”
Tot slot, wat ligt er nog in het verschiet voor de Nieuwskaarten?
“Ik wil een aantal themakaarten gaan maken voor het platform. Bijvoorbeeld een kaart met extra nadruk op de snelwegen die beter geschikt is om file-informatie weer te geven of een kaart met de focus op natuurgebieden om data over wilde dieren op te plotten. Ook heb ik nog wel wat ideeën om de user interface van het platform te verbeteren zodat het gebruik nog makkelijker wordt.”

Meer over regionale data en datajournalistiek?

Ontvang elke maand een nieuwsbrief over interessante regionale data en datajournalistiek:

Meld je hier aan

Elf situaties die alle journalisten die met cijfers werken herkennen

Ik hou van werken met data, nerden in Excel en droge cijfers omtoveren in te gekke grafieken. Maar soms gaat het niet helemaal zoals je zou willen. Messy data, Excel-ellende en lieggrafieken. Maar ook succesmomentjes, uiteraard. Dit zijn elf momenten die iedere datajournalist, of iedere journalist die met cijfers werkt, zal herkennen.
1) Tabellen in PDF-formaat. 
Gelukkig zijn er handige tools, Tabula bijvoorbeeld, om de data weer te bevrijden, maar toch.
 
2) Het kan nog een tandje erger: organisaties die tabellen uitprinten. Vanuit Excel. Op papier. 
3) Excel die cijfers als tekst ziet. Met je linkse uitlijning. Ga terug naar je plek!
 
4) #VALUE! #VALUE! #VALUE! #VALUE! #VALUE!
5) Duizend jaar wachten totdat je locaties ge-geocode zijn.
 

 

Er zijn veel handige tooltjes om lengte- en breedtegraden bij locaties te zoeken (dit is mijn favoriet) Maar hoe meer locaties je opvraagt, hoe langzamer het gaat.
6) Heb je net al die locaties ge-geocode, maakt Excel er een rommeltje van omdat je landinstellingen anders staan. Het. Zijn. Geen. Decimalen.
 

 

7) Ik kom ze (nog steeds) wel eens tegen in publicaties: staafdiagrammen waarbij de Y-as afgebroken is. Kan niet mensen, echt niet.
8) “We delen geen achterliggende cijfers. Wij hebben zelf toch al een leuke grafiek gemaakt. Kun je die niet gewoon overnemen?”
 
 
Maar het is natuurlijk niet alleen maar drama.
9) Als je twee datasets aan elkaar wilt koppelen en het in één keer goed gaat. Nul missings. Nul.
10) Als je de miljoenrijengrens in Excel bereikt.
 
 
11) Wanneer je nieuws ontdekt in je spreadsheet na je eigen berekeningen 
 
 
…en je het vervolgens aan je collega’s laat zien
 
 

We love data: dit deden we het afgelopen jaar met LocalFocus

Bij LocalFocus houden we van data. Mega. Veel. Data. Het afgelopen jaar publiceerden we 371 onderwerpen in onze Nieuwsdienst, oftwel gemiddeld zo’n 7 datasets per week. Denk aan bekende cijfers over werkloosheid, faillissementen of woningverkoop, maar ook iets minder voor de hand liggende datasets over het aantal vermiste dieren per gemeente, boetes voor minderjarigen met een slok op of overlastmeldingen over verwarde personen.

Staven, lijnen, vlakken en punten

In totaal zijn alle met LocalFocus gemaakte grafieken dit jaar bijna 50 miljoen keer bekeken. De meest bekeken visualisaties hangen veelal samen met grote nieuwsgebeurtenissen. Deze nieuwskaart over de aanslagen in Parijs door NU.nl bijvoorbeeld. Of de versie van NRC.

Nieuwskaart op NU.nl

Ook visualiseerde het Algemeen Dagblad zijn jaarlijkse Misdaadmeter voor het eerst met LocalFocus.

Daarnaast is sinds dit jaar superwobber Sjors van Beek onderdeel van de LocalFocus-redactie. Hij houdt zich bezig met het opstellen van verzoeken in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), waarmee we overheidsgegevens boven tafel halen. 30 onderwerpen (8 procent van alle toegevoegde datasets aan de Nieuwsdienst) publiceerden we dit jaar op basis van via de wob verkregen data. Enkele highlights? Dit artikel over rijbewijsverleningen voor 75-plussers (fun fact: de oudste Nederlander met een rijbewijs is deze 104-jarige Steenbergenaar), klagende Groningers over geluidsoverlast in hun stad of de constatering dat de NVWA – acht jaar na de invoering van het rookverbod in de horeca – nog steeds veel geld binnenhaalt met boetes aan rokende kroegeigenaren. Met Urk als absolute hotspot. Ook experimenteerden we met een interactieve documentaire: via de wob vroegen we cijfers op over het aantal personen dat hun kinderalimentatie niet kan (of wil) betalen. Samen met Emiel Elgersma werkten we vervolgens aan deze kijk-én-klik docu voor RTV Oost, Omroep Flevoland, Omroep Brabant en L1.

Screenshots webdocu

We zijn dit jaar veel te weten te komen over de 393 gemeenten die Nederland telt. Dat hondenbezitters in Rotterdam het meest kwijt zijn aan hondenbelasting, bijvoorbeeld. Dat de lucht in Vlieland en Texel flink schoner is geworden. Dat inwoners van Heerlen gemiddeld 525 euro meer dan de verwachte zorgkosten declareren bij hun zorgverzekeraar, of dat de gemeente Eindhoven van de grote gemeenten het minst goed bereikbaar is voor e-mailvragen van inwoners.

Hoewel we het grootste deel van de data handmatig verzamelen en verwerken, hebben we het onszelf – en de gebruikers LocalFocus trouwens ook – een stukje makkelijker weten te maken. Zo halen we sinds dit jaar alle relevante CBS-data automatisch binnen door middel van de “scraper tool”. Iedere dag de meest recent bijgewerkte periodieke CBS-data (denk aan inflatie, consumentenvertrouwen en economische groei) visualiseren zonder te hoeven zoeken in de Statline databank? Easyschmeasy. Alle CBS-data is trouwens ook (gratis) toegankelijk in de LocalFocus Playground.

Enkele CBS-datasets die automatisch worden binnengeladen in LocalFocus

Zoals eerder gezegd: wij houden van data, spreadsheets, grafieken en kaarten en nerdy dingen doen. Maar ook de gebruikers van LocalFocus – die hun eigen verzamelde data visualiseren – maakten het afgelopen jaar mooie dingen. Enkele favorieten van het LocalFocus-team:

Politie sneller aanwezig bij levensbedreigende situaties (NU.nl)

Interactieve kaarten in storyboard

 

Interactieve kaart
Aarde telt mogelijk acht keer meer bomen dan gedacht (de Volkskrant)
 
Storyboard met kaart en grafiek
Vrouwen bij de vleet op Vlieland (Trouw)
 
Interactieve kaart
Veel dataplezier in 2016!
 
Het LocalFocus-team
Erik, Jelle, Yordi, Priscilla, Sjors en Eva

Toekomstplannen LocalFocus: waar werken we aan?

Het is allesbehalve stil op de LocalFocus-redactie! We hebben de afgelopen maanden twee nieuwe gebruikers mogen verwelkomen – NU.nl en RTV Oost – en werken aan een aantal nieuwe features.

Waar werken we aan?1) LocalFocus 2.0

Momenteel werken we hard aan de tweede versie van het LocalFocus-platform. In deze versie wordt het nog gemakkelijker om data te uploaden, bewerken en interactieve opties toe te voegen. Ook wordt het mogelijk om de opmaak van de visualisaties verder te personaliseren en optimaliseren.

2) Automatische import datasets CBS

Daarnaast leggen we laatste hand aan een functie die ervoor zorgt dat datasets van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) automatisch worden toegevoegd aan het LocalFocus platform.
Vrijwel meteen na het moment waarop CBS een dataset heeft bijgewerkt of toegevoegd, wordt deze (met de juiste filters) beschikbaar in het platform.

3) Exporteer kant-en-klaar voor print

We gaan de export voor print perfectioneren. Sinds juli is het mogelijk om met het dataplatform van LocalFocus SVG-bestanden te maken van visualisaties. Hiermee kun je grafieken die je gemaakt hebt met LocalFocus exporteren, bewerken in Illustrator of Inkscape en vervolgens gebruiken voor print. Deze functie gaan we sterk verbeteren: het moet mogelijk worden om een grafiek of kaart, inclusief alle opmaakelementen, direct klaar te maken voor een publicatie in printvorm.

De updates zullen binnen enkele weken worden doorgevoerd. Vragen of opmerkingen? Stuur een mail naar jelle@localfocus.nl

“Ik wil mijn collega’s besmetten met het datavirus”

Het is bekend dat we fan zijn van Lars Boogaard, redacteur visualisaties bij de NOS. We spraken hem over de functie en plek van datavisualisatie op de nieuwsredactie.

Vertel, wat doe je nu precies bij de NOS?
“Ik ben geen hardcore datajournalist die hele dagen loopt te speuren naar openingen voor verhalen. Ik maak visualisaties bij verhalen die mijn collega’s schrijven. Dat betekent dat ik van alles en nog wat doe. Op dit moment schrijven we een verhaal over windmolens, dan rijst al gauw de vraag waar die precies staan. Dan ga ik op zoek naar de data en die visualiseer ik vervolgens. Op dit moment word ik Redacteur Online Visualisaties genoemd. Eigenlijk combineer ik verschillende disciplines en expertises: denken in visuele mogelijkheden en oog hebben voor journalistieke verhalen en nieuwswaardigheid.”

Hoe gaat die samenwerking dan? 
“Het liefst word ik zo snel mogelijk aangehaakt. Wanneer het onderzoek nog gaande is kan ik nog iets zeggen over de data namelijk. Redacteuren zijn vaak geneigd om in te zoomen op het grote beeld of juist de uitzondering te belichten, terwijl een visualisatie juist de mogelijkheid biedt om complete informatie te delen.”

Is het lastig om collega’s te overtuigen van de toegevoegde waarde van datavisualisaties?
“Ik wil andere mensen op de redactie vooral met het datavirus besmetten door te laten zien wat LocalFocus kan en dat het geen tovenarij is. Datavisualisaties maken hoeft niet moeilijk te zijn. Op die manier wil ik anderen meer in aanraking laten komen met data.”

Wat is de visie van collega-redacteuren op datavisualisaties?
“We doen bij de NOS veel onderzoek. We zetten bijvoorbeeld enquêtes uit of we vragen gemeenten om te reageren op een aantal vragen om een zo helder mogelijk beeld te krijgen van een situatie. Die onderzoeken worden sowieso gedaan, of ik er nu een visualisatie bij maak of niet. Ik heb wel gemerkt dat collega’s die veel van mijn werk zien, daardoor geïnspireerd raken. Visualisaties geven de lezer enerzijds de mogelijkheid om zelf het verhaal te kiezen. Op die manier bereiken we een grotere doelgroep. Anderzijds geven visualisaties een compleet beeld van het onderzoek dat mijn collega’s hebben gedaan.”

Wat is jouw visie op datajournalistiek in vergelijking met ‘gewone’ journalistiek?
“Ik denk dat het maken van datajournalistiek niet heel erg verschilt van het maken van welk journalistiek verhaal dan ook. In beide gevallen zoek je informatie, verzamel je gegevens en op basis daarvan maak je een verhaal. Als datajournalist houd je wel voor ogen dat er een visualisatie uit moet komen en moet je rekening houden met wat er mogelijk is. Net als bij tekst kies je een vertelvorm en op die manier kijk je naar de data.”

Soms zet jij dingen op de kaart waar we zelf nog niet eens aan gedacht hadden. Zoals deze kaart met vermiste oorlogsvliegers uit de Tweede Wereldoorlog. Hoe ben je op dit idee gekomen?

Vermiste oorlogsvliegers

“Een collega was bezig met een verhaal over vermiste vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog. Er zijn al verschillende onderzoeken naar gedaan en er was al waardevolle data verzameld. Toen mijn collega dit in kaart wilde brengen, heeft hij mij aangehaakt. Wanneer we de data zouden visualiseren zouden we het verhaal met een veel grotere groep mensen kunnen delen. We hadden direct het idee om de vliegtuigen op de kaart te zetten, want deze data was nog niet eerder gevisualiseerd. Niet zo gek, want hoe zet je iets dat kwijt is op een kaart? Dat heb ik dus opgelost door alle vermiste vliegtuigen per gebied een eigen coördinaat te geven, waardoor ze in een cluster op de kaart gezet konden worden. Dan was het duidelijk dat ze in een bepaald gebied zijn vermist en niet op die exacte locatie.”

En hoe ben je te werk gegaan toen je de aardbeving in Italië in kaart bracht?

Aardbeving Italië

“Hierbij heb ik gebruik gemaakt van Keyhole Markup Language. Dit is een bepaalde code waarmee je vormen op een kaart kunt zetten. De data heb ik van het seismologisch instituut in de Verenigde Staten. Zij berekenen met behulp van meldingen en modellen aardbevingen en geven dat weer in Google Earth. Met die data hebben wij de aardbeving in Italië in kaart gebracht. Het doel was dit zo specifiek mogelijk te doen, omdat er veel Nederlanders op vakantie gaan in dat land.”


Ben je wel eens tegen beperkingen aangelopen bij het in kaart brengen van data?
“Jazeker, maar af en toe hoor. Als je met data bezig bent wil je altijd meer en beter. Eerst vind je data op gemeentelijk niveau nog diep genoeg, maar op een gegeven moment wil je meer. Buurtniveau, wijkniveau, niets is te gek en dan zegt LocalFocus af en toe ‘dit is teveel’. Dat is ook logisch, als je met zulke specifieke data bezig bent, kun je er ook voor kiezen om zelf een kaart te programmeren.”


Wil je zelf experimenteren met de nieuwskaarten van LocalFocus?

Meld je dan hier vrijblijvend aan voor LocalFocus Go